درد دل‌های رضا اسماعیلی در باره رباعی‌های اخیرش پیرامون عزاداری امام حسین(ع)
__________________________________________________________________________________________________
در گفت‌وگو با فارس عنوان شد درددل‌های رضا اسماعیلی درباره رباعی‌های اخیرش پیرامون عزاداری امام حسین(ع) رضا اسماعیلی گفت: مطالبی که در رباعی‌ها آمده، حرف من نبوده حرفی بوده که ما از بزرگان شعر آیینی آموختیم، از خود حضرت امام و مقام معظم رهبری آموختیم و اینها چیزی نیستند که من بخواهم عذرخواهی کنم.
خبرگزاری فارس-گروه کتاب و ادبیات فارس: در روزهای نزدیک به عاشورا و در روزهایی که محرم و مداحی برای امام حسین(ع) آغاز شده بود، 18 رباعی از رضا اسماعیلی که به عنوان یکی از شاعران آیینی کشورمان شناخته می‌شود، منتشر شد که واکنش عده‌ای از شاعران و مداحان را به دنبال داشت.
این شعرها که خطاب به مداحان بود و از آنها می‌خواست به ابعاد حماسی و عرفانی عاشورا نیز بپردازند، واکنش‌های تندی را در پی داشت که به انتشار بیانیه و واکنش‌های رسمی و غیر رسمی بعضی‌ها منتهی شد. این واکنش‌ها تا به آنجا پیش رفت که حتی در بعضی برنامه‌های رسمی و از پشت تریبون رضا اسماعیلی مورد هدف و هجمه قرار گرفت و این رباعی‌ها وهن کامل و اهانت به ساحت مقدس اباعبدالله تلقی شد.
امروز در یکی از خبرگزاری‌ها نیز نامه‌ای از این شاعر منتشر بود که تیترش به مخاطب می‌گفت رضا اسماعیلی از سرودن آن 18 رباعی عذرخواهی کرده است. به سراغ این شاعر رفتیم و با او درباره این رباعی‌ها، حواشی که در این مدت برایش ایجاد شده و آیا اینکه او از رباعی‌هایش عذر خواسته یا نه گفت‌وگو کردیم.
این شاعر صاحب 23 کتاب است. صد کلام صد خاطره از امام خمینی، از جنس باران مجموعه شعر درباره حضرت امام، عاشقانه‌های سرخ تقدیم به شهیدان، هر جامه اگر سرخ... که احرام من است، آسمانی‌ها، نی نامه در رثای سرلشکر حاج احمد متوسلیان، تیغ قلم تغزل و مجموعه شعرهای آیینی بر آستان جانان، بانوی آیینه و آب، ناگهان دریا، کبوترانه بخوان آسمان هشتم را، آیینه و سنگ، عطش، رستاخیز حماسه و ملکوت کلمات کتاب‌های این شاعر است.
مشروح این مصاحبه در ادامه می‌آید:
**من به سخنان رهبر انقلاب درباره انحرافات در مداحی‌ها پاسخ گفتم
فارس:قصه این رباعی‌ها چه بود که این قدر بحث برانگیز شد؟ چرا این رباعی‌ها را سرودید؟
در رابطه با رباعی‌های عاشورایی که سال گذشته و امسال در خبرگزاری‌ها و مطبوعات چاپ شد خیلی هم گسترده انعکاس پیدا کرد، باید بگویم این رباعی‌ها را روی وبلاگ خودم گذاشته بودم و خبرگزاری خودشان استفاده کرده بودند. در این رباعی‌ها با استناد به رهنمودهای مقام معظم رهبری در مورد قیام عاشورا و حماسه حسینی بود که ابعاد حماسی، معرفتی و عرفان ماجرا را تبیین کنیم تا صرفا حماسه عاشورا، به سوگ و مرثیه خلاصه نشود. من هم سعی کردم در لبیک به درخواست رهبری با زبان شعر این آسیب‌ها را بررسی کنم و در واقع آسیب‌هایی که مقام معظم رهبری در سخنانشان آورده بودند و مورد تاکید حضرت امام هم بود در قالب رباعی بیان کنم. واقعا به نیت انجام تکلیف و رسالت الهی بود ولی بعضی مرثیه خوانان و مداحان بزرگوار این رباعی‌ها را به خود گرفته بودند و گمان کرده بودند، منظور من هم مرثیه خوان‌ها است در حالی که کسانی که کارشان اصالت دارد و در راستای اهداف پیام امام حسین در مجالس سوگ امام حسین (ع) حضور پیدا می‌کنند و روضه و شعری که می‌خوانند، شعر فاخر و استوار و حماسی و مضمون دار است، طبیعتا آن بزرگواران از این بحث خارج هستند و کسانی مورد حمله قرار گرفته بودند که به شیوه‌های غلط عزاداری می‌کنند و آن روح و اهداف قیام حسینی را بیان نمی‌کنند و این مسیر به انحراف کشیده می‌شود.
**درباره انحرافات شعر گفتم نه در باره کل مداحان
فارس:این اهداف غلط از نگاه شما چیست؟
برای مثال خود مقام معظم رهبری در سخنان یکی دو سال پیششان گفته بودند وقتی می‌خواهیم درباره حضرت ابوالفضل روضه بخوانیم یا شعر بگوییم، اینکه چشم و ابروی حضرت را توصیف کنیم یا از بازوی ستبرش بگوییم منافات دارد با فلسفه قیام عاشورا.
ما باید حضرت ابوالفضل را به عنوان اسوه رشادت، شجاعت، جوانمردی و وفاداری معرفی کنیم یا در مورد به کارگیری ملودی‌های غربی در مداحی‌ها، مقام معظم رهبری معترض بودند که ملودی و آهنگی که روی مداحی گذاشته می‌شود باید متناسب با شان امام حسین باشد. اگر از ملودی‌های غیر اسلامی و آهنگ‌های غربی استفاده کنیم و شعری را به عنوان شعر آیینی ارائه دهیم و در مراثی بخوانیم در تقابل با مجالس عزاداری و قیام حسینی قرار می‌گیرد یا مثلا در رابطه با بحث معصوم پرستی که خود مقام معظم رهبری و حضرت امام با‌رها تاکید کرده بودند.
شما ببینید پیامبر اکرم و حضرت ابا عبدالله برای چه قیام کردند؟ برای امر به معروف و نهی از منکر و دعوت به خداپرستی و توحید و اینکه ما از کفر و شرکت و نفاق اعلام برائت کنیم ولی بعضی مداحان و مرثیه خوان‌ها که متوجه این هدف نیستند در مجالس خود نعوذ بالله حسین اللهی، زینب الهی و لا اله الا فاطمه یا لا اله الا زینب سر می‌دهند که طبیعتا با روح دین و ذات قیام حسینی در تقابل است و من در مواجهه با این انحراف‌هایی که دیده بودم رباعی‌ها را سروده بودم که بعضی بزرگواران فکر کرده بودند که من کل این مراسم را زیر سوال برده ام یا کل مرثیه خوان‌ها را زیر سؤال برده‌ام که اصلا چنین نبوده است و کسانی که کارشان اصالت دارد و با محبت و معرفت حسینی در این مجالس حضور پیدا می‌کنند برایش احترام قائلم و خود من هم جبهه و هم سنگر این عزیزان هستم و به عنوان مداح آل الله در این وادی گام بر می‌دارم ولی در مقابل انحراف‌ها احساس تکلیف کردم و همان طور که اشاره کردم لبیک اجابت به مطالبات رهبر انقلاب باشد.
**با سوگواری مشکلی ندارم/حماسه و معرفت هم بخشی از عاشورا است
فارس:یکی از انتقاداتی که به رباعی‌ها وارد بود این بود که شما به سوگواری انتقاد کرده‌اید و گفته اید که سوگ نباید باشد و حماسه را باید بیان کنیم شما با سوگواری و عزا و جنبه‌های تعزیتی برای امام حسین (ع) مشکل دارید؟
نه اصلا این طور نیست و به غلط متوجه شده بودند، ما در کنار سوگ و مرثیه باید به ابعاد حماسی و معرفتی و عرفانی نهضت کربلا بپردازیم. همان طور که حضرت زینب در مجلس ابن زیاد در پاسخ به آن ملعون که گفت دیدی خدا با برادرت چه کرد، پاسخ داد ما رایت الا الجمیل یعنی چیزی جز زیبایی ندیدم. یعنی ما با استناد به آموزه‌های دینی و قرآنی باید عاشورا را زیبا ببینیم. باید بحث حماسه، پیام، عرفان، معرفت حسینی را در دل مراثی دید و اینها باید هم دیگر را کامل کنند ولی اینکه فقط به یک بعد پرداخته شود، صحیح نیست و در رباعی‌ها هم همین را گفتم که عاشورا صرفا در مرثیه خلاصه نمی‌شود این سخنی است که ما از استادان آموختیم. استاد مجاهدی، دکتر سنگری و بسیاری عاشورا پژوهشان همه روی این نکته دست گذاشته‌اند که قیام حسینی را به مرثیه و سوگ خلاصه نکنیم من هم روی همین تاکید کرده بودم که به سایر ابعاد قیام حسینی توجه کنیم ولی بعضی دوستان حرف را درست متوجه نشده بودند.
**از رباعی‌هایم عذرخواهی نکردم از اباعبدالله عذرخواستم
فارس:مطلبی منتشر شد مبنی بر اینکه شما از رباعی‌هایتان عذرخواهی کرده‌اید آیا شما در مجموع از رباعی‌هایتان عذرخواهی می‌کنید؟
نه. من از حضرت ابا عبدالله عذرخواهی کرده بودم که اگر لغزشی در بیان فاخر و شایسته اهداف قیام حسینی در رباعی‌ها اتفاق افتاده من را ببخشند. من خود حضرت را خطاب داده بودم و از ساحت حضرت عذر خواسته بودم که شاید نتوانسته‌ام شایسته و بایسته ادای مطلب کنم. ولی مطالبی که در رباعی‌ها آمده، حرف من نبوده حرفی بوده که ما از بزرگان شعر آیینی آموختیم از خود حضرت امام و مقام رهبری آموختیم و اینها چیزی نیستند که من بخواهم عذرخواهی کنم. من از اباعبدالله عذرخواهی کرده‌ام اگر در بیان مطالب لغزشی داشته‌ام که خود حضرت با نظر عنایت از آن چشم بپوشند.
**ولله گفتند اسماعیلی حرف تو حرف حق است
فارس:در واکنش به رباعی‌های شما واکنش‌های تندی را ما از برخی دیدیم...
ببینید اکثر دوستان شاعر و اکثر کسانی که خودشان شاعر آیینی هستند یا عاشورا پژوه هستند وقتی که کارها را خواندند ولله گفتند اسماعیلی حرف تو حرف حق است.
**بزرگان شعر آیینی رباعی‌ها را تایید کردند
فارس: اسم چند نفر را می‌آورید؟
استاد محمد علی مجاهدی، دکتر محمدرضا سنگری، علیرضا قزوه، دکتر سید مهدی طباطبایی، حسین اسرافیلی، حسین آهی که پدرشان از مرثیه سرایان و مداحان بزرگ هستند و بسیاری دیگر از شاعران مطرح. همه گفتند حرف، حرف حق است اما از آنجا که ممکن است سوء تفاهم‌هایی ایجاد شود و جامعه مداحان و مرثیه خوانان و حرف را درست نگیرند، به مصلحت نیست خیلی صریح بیان شود ولی درباره خود حرف گفته‌اند حق است من دوتا تقریظ از آقای مجاهدی و دکتر سنگری به دستم رسیده است که درباره رباعی‌ها مطلب نوشته‌اند که اگر ضروری باشد، این نوشته‌ها را ارسال می‌کنم.
در این نوشته‌ها این استادان از رباعی‌ها تعریف کرده‌اند و حرف، حرف حق است و اتفاقا استاد مجاهدی الان چند سال است این دغدغه را دارد و این خون دل‌ها را می‌خورد و من هم به ندای رهبری لبیک گفتم و هم به مطالبه بزرگواران چون استاد مجاهدی که به عنوان پدر آیینی شعر انقلاب معروف است.
بهرحال من قلبا به آنها که علیه من موضع گیری کردند علاقه‌مند هستم و ان شاء‌الله که از روی تکلیف این کار را کرده‌اند و اگر از روی تکلیف بوده، نباید به آنها خرده گرفت ولی می‌توانستند به شیوه معقول‌تر و به رسم برادری قبل از اینکه بحث رسانه‌ای شود به من بگویند. مومن باید آیینه مومن باشد و این را باید با خودم در میان می‌گذاشتن و مطمئنا اگر می‌فهمیدم حرف، حق است قبل از اینکه کار به اینجا کشیده شود، مشکل حل می‌شد. چون قصه من عمل به تکلیف و عمل به رسالت الهی یعنی امر به معروف و نهی از منکر بوده که فلسفه قیام حسینی هم است ولی این بزرگواران صلاح دانستند که با این رفتارها و صدور بیانیه جواب دهند و ان شاء‌الله کارشان از روی تکلیف بوده و من بر آنها خرده نمی‌گیرم.
**من عمرم را پای شعر آیینی گذاشته‌ام
فارس:در انتقاد به شما گفته شد آقای اسماعیلی که خودش منتقد سوگواری برای اباعبدالله است، آیا اصلا شعری در سوگ امام حسین(ع) و درباره عاشورا دارد که این طور انتقاد می‌کند؟ چون به هر حال سوگواری و ماتم برای سرور و سالار شهیدان هم بعدی از ابعاد عاشورا است.
من 10 جلد مجموعه شعر آیینی دارم و سال‌ها در روزنامه اطلاعات در هر مناسبت مذهبی درباره ائمه شعر می‌سرودم و چاپ می‌شد. این مجموعه‌ها موجود است به عنوان کارنامه من.
فارس:در رثای امام حسین (ع) هم شعر مستقل و مجموعه مستقل دارید؟
علاوه بر اینکه در مجموعه شعرهای آیینی‌ام شعرهای بسیاری درباره حضرت و عاشورا دارم، من یک مجموعه مستقل برای ابا عبدلله دارم به نام ناگهان دریا. در این کتاب همه شعرها عاشورایی است و تقدیم به حضرت امام حسین(ع). سال گذشته نیز انجمن قلم از من یک مجموعه شعر آیینی منتشر کرد با نام ملکوت کلمات که این کتاب از ستایش حضرت سبحان شروع می‌شود و به شعر نبوی، شعر فاطمی و شعر علوی و شعر عاشورایی و شعر رضوی و شعر مهدوی می‌رسد.
این حرف‌ها درست نیست. من آدمی هستم که تمام عمرم را پای شعر آیینی گذاشته‌ام و این 10 جلد کتاب هم در همین راستا منتشر شده است.
http://www.farsnews.com/printable.php?nn=13920828000702
خبرگزاری فارس، گروه : فرهنگی، حوزه : کتاب و ادبیات
تاریخ : ۹۲/۰۸/۲۸
